Mặt bích là gì? | Tiêu chuẩn mặt bích JIS, JIS, BS, DIN, ANSI, ASME, EN 1092-1

Mặt bích là một thành phần không thể thiếu trong các hệ thống đường ống, đảm bảo tính kết nối, linh hoạt và an toàn cho toàn bộ hệ thống. Vậy mặt bích là gì, có bao nhiêu loại, chúng có những tiêu chuẩn nào, chúng ta cùng tìm câu trả lời trong bài viết này nhé.

Mặt bích là gì?

Mặt bích là một bộ phận cơ khí quan trọng, thường có dạng đĩa tròn hoặc vuông, được sử dụng để kết nối các đoạn ống, van, bơm và các thiết bị khác trong một hệ thống đường ống. Chúng có các lỗ để bắt bu lông, giúp tạo ra một liên kết chắc chắn và kín giữa các bộ phận. Mặt bích đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo tính toàn vẹn và hiệu suất của hệ thống đường ống, cho phép dễ dàng lắp đặt, bảo trì và sửa chữa.

Cấu tạo của mặt bích

Mặt bích thường có cấu tạo gồm các phần chính sau:

• Thân bích: Đây là phần chính của mặt bích, có hình dạng đĩa tròn hoặc vuông, với các lỗ bu lông xung quanh để kết nối với mặt bích khác hoặc thiết bị. Thân bích được chế tạo từ nhiều vật liệu khác nhau như thép, thép không gỉ, gang, nhựa… tùy thuộc vào ứng dụng cụ thể.
• Lỗ bu lông: Các lỗ này được bố trí đều xung quanh thân bích, dùng để lắp bu lông và đai ốc để siết chặt hai mặt bích với nhau. Số lượng và kích thước lỗ bu lông phụ thuộc vào tiêu chuẩn thiết kế và áp suất làm việc của hệ thống.
• Bề mặt: Đây là bề mặt tiếp xúc giữa hai mặt bích khi được lắp ghép. Mặt bích có thể được gia công phẳng hoặc có các rãnh, gờ để lắp gioăng làm kín.

Ứng dụng của mặt bích

Mặt bích được sử dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực công nghiệp và dân dụng, bao gồm:

• Công nghiệp dầu khí: Kết nối các đoạn ống dẫn dầu, khí đốt, hóa chất…
• Công nghiệp hóa chất: Kết nối các thiết bị trong nhà máy hóa chất như bể chứa, bơm, van, đường ống…
• Công nghiệp năng lượng: Kết nối các thiết bị trong nhà máy điện, hệ thống đường ống dẫn hơi nước, nước làm mát…
• Xử lý nước và nước thải: Kết nối các thiết bị trong hệ thống xử lý nước, đường ống dẫn nước sạch, nước thải…
• Hệ thống HVAC: Kết nối các thiết bị trong hệ thống điều hòa không khí, thông gió…
• Xây dựng: Kết nối các đường ống dẫn nước, khí đốt trong các tòa nhà, công trình…

Các loại mặt bích thường gặp

Mặt bích có nhiều loại khác nhau, mỗi loại có thiết kế và ứng dụng riêng biệt. Dưới đây là các loại mặt bích phổ biến nhất:

Phân loại theo phương pháp kết nối

Mặt bích có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau, và một trong những cách phân loại phổ biến là dựa trên phương pháp kết nối của chúng với đường ống hoặc thiết bị khác. Dưới đây là một số loại mặt bích chính theo phương pháp kết nối:

• Mặt bích hàn (Welding Neck Flange – WN): Có cổ dài được hàn trực tiếp vào ống, tạo kết nối chắc chắn và chịu áp lực cao. Thường dùng trong các ứng dụng quan trọng như dầu khí, hóa chất.
• Mặt bích hàn trượt (Slip-on Flange – SO): Trượt qua ống và được hàn cả mặt trong và mặt ngoài. Dễ lắp đặt hơn mặt bích hàn cổ nhưng chịu áp lực kém hơn.
• Mặt bích ren (Threaded Flange – TF): Có ren trong, ống được vặn vào trực tiếp. Dễ lắp đặt và tháo rời nhưng không phù hợp với áp suất cao.
• Mặt bích hàn bọc đầu (Socket Weld Flange – SW): Ống được lắp vào ổ cắm của mặt bích và hàn. Chịu áp lực tốt, thường dùng cho đường ống nhỏ.
• Mặt bích lỏng (Lap Joint Flange – LJ): Gồm hai phần: mặt bích và vòng đệm. Dễ dàng điều chỉnh và xoay ống.

Phân loại theo hình dạng bề mặt

Phân loại mặt bích theo hình dạng bề mặt tiếp xúc là một cách phân loại quan trọng khác, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng làm kín và loại gioăng sử dụng. Dưới đây là các loại mặt bích chính theo hình dạng bề mặt:

• Mặt bích mặt phẳng (Flat Face – FF): Bề mặt tiếp xúc phẳng, thường dùng với gioăng không kim loại.
• Mặt bích mặt lồi (Raised Face – RF): Bề mặt tiếp xúc có gờ nổi, dùng với gioăng kim loại hoặc không kim loại.
• Mặt bích rãnh và gờ (Tongue and Groove – T&G): Một mặt có rãnh, một mặt có gờ, khớp với nhau tạo độ kín cao.
• Mặt bích mặt vòng đệm (Ring Joint – RTJ): Có rãnh hình vòng để lắp vòng đệm kim loại, chịu áp lực rất cao.

Phân loại theo công dụng

Phân loại mặt bích theo công dụng cũng là một cách phân loại quan trọng, giúp người dùng dễ dàng lựa chọn loại mặt bích phù hợp với mục đích sử dụng cụ thể. Dưới đây là một số loại mặt bích chính theo công dụng:

• Mặt bích mù (Blind Flange): Không có lỗ, dùng để bịt kín đầu ống.
• Mặt bích giảm (Reducing Flange): Kết nối hai ống có kích thước khác nhau.
• Mặt bích cổ dài (Long Weld Neck Flange): Có cổ rất dài, dùng trong các ứng dụng đặc biệt như cách nhiệt.

Phân loại theo vật liệu

Phân loại mặt bích theo vật liệu chế tạo là một tiêu chí quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng chịu đựng của mặt bích trong các môi trường và điều kiện làm việc khác nhau. Dưới đây là các loại mặt bích chính theo vật liệu chế tạo:

• Mặt bích thép carbon: Phổ biến, giá thành hợp lý, dùng trong nhiều ứng dụng.
• Mặt bích thép không gỉ (inox): Chống ăn mòn tốt, dùng trong môi trường khắc nghiệt.
• Mặt bích hợp kim: Chịu được nhiệt độ và áp suất cao, dùng trong các ứng dụng đặc biệt.
• Mặt bích nhựa: Nhẹ, chống ăn mòn, dùng cho đường ống dẫn nước và hóa chất.

Việc lựa chọn loại mặt bích phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như ứng dụng, áp suất, nhiệt độ, môi trường làm việc và vật liệu đường ống.

Các tiêu chuẩn kỹ thuật mặt bích

Tiêu chuẩn kỹ thuật mặt bích là các quy định về kích thước, vật liệu, thiết kế và các yêu cầu kỹ thuật khác mà mặt bích phải đáp ứng để đảm bảo tính an toàn, hiệu suất và khả năng tương thích trong hệ thống đường ống. Các tiêu chuẩn này được thiết lập bởi các tổ chức tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế, giúp thống nhất các thông số kỹ thuật và tạo điều kiện thuận lợi cho việc sản xuất, mua bán và lắp đặt mặt bích trên toàn cầu.

Dưới đây là một số tiêu chuẩn kỹ thuật mặt bích phổ biến nhất:

• ASME B16.5: Tiêu chuẩn của Hiệp hội Kỹ sư Cơ khí Hoa Kỳ (ASME), áp dụng cho mặt bích thép, quy định về kích thước, áp suất, nhiệt độ và vật liệu cho các loại mặt bích hàn, ren, trượt và mặt phẳng. Đây là tiêu chuẩn được sử dụng rộng rãi nhất trên thế giới.
• ANSI B16.47: Tiêu chuẩn của Viện Tiêu chuẩn Quốc gia Hoa Kỳ (ANSI), áp dụng cho mặt bích thép lớn, có kích thước từ 26 inch đến 60 inch.
• DIN: Tiêu chuẩn của Đức, quy định về kích thước, áp suất, nhiệt độ và vật liệu cho các loại mặt bích hàn, ren, trượt và mặt phẳng. DIN cũng có các tiêu chuẩn riêng cho mặt bích thép không gỉ và mặt bích hợp kim.
• JIS: Tiêu chuẩn của Nhật Bản, tương tự như DIN, quy định về kích thước, áp suất, nhiệt độ và vật liệu cho các loại mặt bích.
• BS: Tiêu chuẩn của Anh, cũng tương tự như DIN và JIS, quy định về kích thước, áp suất, nhiệt độ và vật liệu cho các loại mặt bích.
• EN 1092-1: Tiêu chuẩn châu Âu, tương đương với DIN và áp dụng cho mặt bích thép.

Ngoài ra còn có một số tiêu chuẩn khác như MSS SP-44 (tiêu chuẩn về vật liệu mặt bích thép), API 6A (tiêu chuẩn cho mặt bích trong ngành dầu khí) và AWWA C207 (tiêu chuẩn cho mặt bích trong ngành cấp nước).

Xem chi tiết: Các loại tiêu chuẩn kỹ thuật mặt bích

Cách lựa chọn mặt bích phù hợp

Việc lựa chọn mặt bích phù hợp là một bước quan trọng để đảm bảo tính an toàn, hiệu suất và tuổi thọ của hệ thống đường ống. Dưới đây là các yếu tố mà bạn cần xem xét khi lựa chọn mặt bích:

Ứng dụng và môi trường làm việc:

• Áp suất và nhiệt độ: Xác định áp suất và nhiệt độ làm việc tối đa của hệ thống để chọn mặt bích có khả năng chịu đựng phù hợp.
• Môi trường: Xem xét môi trường làm việc (ăn mòn, hóa chất, nhiệt độ cao…) để chọn vật liệu mặt bích tương thích.
• Lưu chất: Tính chất của lưu chất (lỏng, khí, hơi, độ ăn mòn…) cũng ảnh hưởng đến việc lựa chọn vật liệu và loại mặt bích.

Kích thước và tiêu chuẩn:

• Đường kính ống: Chọn mặt bích có kích thước phù hợp với đường kính ống để đảm bảo kết nối chính xác.
• Tiêu chuẩn: Xác định tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng cho dự án (ASME, ANSI, DIN, JIS…) để chọn mặt bích tương thích.
• Khoảng cách bu lông: Đảm bảo khoảng cách bu lông trên mặt bích khớp với tiêu chuẩn và yêu cầu của hệ thống.

Vật liệu:

• Thép carbon: Phổ biến, giá thành hợp lý, dùng cho nhiều ứng dụng.
• Thép không gỉ: Chống ăn mòn tốt, dùng trong môi trường khắc nghiệt.
• Hợp kim: Chịu được nhiệt độ và áp suất cao, dùng trong các ứng dụng đặc biệt.
• Nhựa: Nhẹ, chống ăn mòn, dùng cho đường ống dẫn nước và hóa chất.

Loại mặt bích:

• Mặt bích hàn: Chịu áp lực cao, kết nối vĩnh cửu, dùng trong các ứng dụng quan trọng.
• Mặt bích ren: Dễ lắp đặt và tháo rời, không phù hợp với áp suất cao.
• Mặt bích trượt: Dễ lắp đặt, chịu áp lực trung bình.
• Mặt bích mặt phẳng: Đơn giản, kinh tế, dùng với gioăng không kim loại.
• Mặt bích vòng đệm: Chịu áp lực rất cao, dùng trong các ứng dụng đặc biệt.

Nhà sản xuất:

• Uy tín và chất lượng: Chọn nhà sản xuất có uy tín, đảm bảo chất lượng sản phẩm và dịch vụ.
• Chứng nhận: Kiểm tra xem mặt bích có các chứng nhận phù hợp với tiêu chuẩn và yêu cầu của dự án.
• Hỗ trợ kỹ thuật: Đảm bảo nhà sản xuất cung cấp hỗ trợ kỹ thuật khi cần thiết.

Chi phí:

• So sánh giá: So sánh giá của các nhà cung cấp khác nhau để tìm ra lựa chọn tốt nhất.
• Xem xét tổng chi phí: Tính đến chi phí lắp đặt, bảo trì và thay thế khi lựa chọn mặt bích.

Ngoài ra, cần lưu ý:

• Tương thích với các bộ phận khác: Đảm bảo mặt bích tương thích với các bộ phận khác trong hệ thống như van, bơm, ống…
• Quy định địa phương: Tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn địa phương về thiết kế, lắp đặt và vận hành hệ thống đường ống.

Bằng cách xem xét kỹ lưỡng các yếu tố trên, bạn có thể lựa chọn được mặt bích phù hợp, đảm bảo tính an toàn, hiệu quả và kinh tế cho hệ thống đường ống của mình.

Mua mặt bích ở đâu

Tại Việt Nam, bạn có thể mua mặt bích tại các địa chỉ sau:

Các công ty chuyên cung cấp mặt bích:

• CÔNG TY CỔ PHẦN KỸ THUẬT VÀ THIẾT BỊ CÔNG NGHIỆP VIVA: Cung cấp đa dạng các loại mặt bích, từ mặt bích thép, inox đến mặt bích nhựa, với nguồn gốc xuất xứ rõ ràng.
• Công ty Viva chi nhánh miền Trung: Chuyên cung cấp các loại mặt bích như inox, mù, nhựa, thép, đảm bảo chất lượng và có kho hàng lớn.
• Công ty Viva chi nhánh miền Nam: Cung cấp nhiều loại mặt bích thép rỗng, mạ kẽm, inox, nhựa, cùng các loại van công nghiệp, theo các tiêu chuẩn ANSI, JIS, BS, DIN với giá cả cạnh tranh.

VIVA – CÔNG TY NHẬP KHẨU VÀ PHÂN PHỐI CÁC LOẠI VAN CÔNG NGHIỆP MẶT BÍCH GIÁ RẺ

Khuyến nghị:

• Xác định nhu cầu: Trước khi mua, hãy xác định rõ loại mặt bích, kích thước, vật liệu và tiêu chuẩn cần thiết cho ứng dụng của bạn.
• So sánh giá và chất lượng: Liên hệ với nhiều nhà cung cấp để so sánh giá cả, chất lượng sản phẩm và dịch vụ hậu mãi.
• Kiểm tra chứng nhận: Đảm bảo mặt bích có đầy đủ chứng nhận chất lượng và xuất xứ rõ ràng.
• Yêu cầu hỗ trợ kỹ thuật: Nếu cần, hãy yêu cầu nhà cung cấp tư vấn về việc lựa chọn và lắp đặt mặt bích.

Giá mặt bích rẻ hay đắt

Giá mặt bích có thể dao động từ rẻ đến đắt, phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Dưới đây là một số yếu tố chính ảnh hưởng đến giá mặt bích:

• Vật liệu: Mặt bích làm từ thép carbon thường rẻ hơn mặt bích inox hoặc hợp kim đặc biệt.
• Kích thước và áp suất: Mặt bích có kích thước lớn và chịu được áp suất cao thường đắt hơn.
• Tiêu chuẩn: Mặt bích theo các tiêu chuẩn quốc tế như ANSI, JIS, DIN thường có giá cao hơn mặt bích theo tiêu chuẩn trong nước.
• Thương hiệu: Mặt bích của các thương hiệu nổi tiếng thường có giá cao hơn do chất lượng và uy tín.
• Số lượng: Mua số lượng lớn thường được chiết khấu, giúp giảm giá thành.
• Nhà cung cấp: Giá cả cũng có thể khác nhau giữa các nhà cung cấp.

Một số gợi ý để mua mặt bích với giá tốt:

• So sánh giá từ nhiều nhà cung cấp: Đừng ngại liên hệ với nhiều nhà cung cấp để so sánh giá cả và chất lượng sản phẩm.
• Mua số lượng lớn: Nếu có nhu cầu sử dụng nhiều, hãy cân nhắc mua số lượng lớn để được chiết khấu.
• Chọn mặt bích theo tiêu chuẩn trong nước: Nếu ứng dụng không yêu cầu quá cao, có thể chọn mặt bích theo tiêu chuẩn trong nước để tiết kiệm chi phí.
• Tìm kiếm các chương trình khuyến mãi: Một số nhà cung cấp có thể có các chương trình khuyến mãi hoặc giảm giá theo thời điểm.

Lưu ý: Đừng chỉ quan tâm đến giá rẻ mà bỏ qua chất lượng. Mặt bích kém chất lượng có thể gây ra rò rỉ, hư hỏng và thậm chí là tai nạn nghiêm trọng. Hãy luôn ưu tiên lựa chọn mặt bích từ các nhà cung cấp uy tín, đảm bảo chất lượng và có đầy đủ chứng nhận.

Câu hỏi thường gặp về mặt bích

Dưới đây là 4 câu hỏi thường gặp về mặt bích, cùng với câu trả lời ngắn gọn và dễ hiểu:

Sự khác biệt giữa mặt bích hàn và mặt bích ren là gì?

Mặt bích hàn được kết nối với ống bằng mối hàn, tạo nên sự liên kết vĩnh cửu và chịu được áp suất cao. Mặt bích ren có ren trong, ống được vặn vào trực tiếp, dễ dàng lắp đặt và tháo rời nhưng không phù hợp với áp suất cao.

Làm thế nào để chọn gioăng phù hợp cho mặt bích?

Việc chọn gioăng phụ thuộc vào loại mặt bích, áp suất, nhiệt độ, môi trường làm việc và loại lưu chất. Gioăng không kim loại thường dùng cho mặt bích mặt phẳng, trong khi gioăng kim loại thường dùng cho mặt bích mặt lồi hoặc mặt bích vòng đệm.

Các dấu hiệu của mặt bích bị hỏng là gì?

Các dấu hiệu bao gồm rò rỉ, nứt, biến dạng, ăn mòn, bu lông lỏng hoặc gioăng bị hỏng. Nếu phát hiện bất kỳ dấu hiệu nào, cần kiểm tra và sửa chữa ngay để tránh sự cố nghiêm trọng.

Bao lâu nên kiểm tra và bảo trì mặt bích?

Tần suất kiểm tra và bảo trì phụ thuộc vào ứng dụng và môi trường làm việc. Tuy nhiên, nên kiểm tra định kỳ ít nhất 6 tháng một lần và thực hiện bảo trì khi cần thiết để đảm bảo mặt bích hoạt động tốt và an toàn.